ಬಸವಣ್ಣ ವಚನಗಳು – Basavannanavara Vachanagalu in Kannada

ಭಾರತದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಳವಳಿಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಭಕ್ತ, ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತನಶೀಲ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸಂಸ್ಕಾರಕರಾದ ಬಸವಣ್ಣ ಅವರ ಸ್ಥಾನ ಅಪರೂಪದ್ದು. ಇವರು ಕನ್ನಡದ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೃಹತ್ ದಾರ್ಶನಿಕರಾಗಿದ್ದರೆಂಬುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಶರಣ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮೂಲಸ್ಥಂಭವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಹಿಂಸಾ, ಸಮಾನತೆ, ಶ್ರಮಶೀಲತೆ, ಭಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಜಾತಿಭೇದವಿಲ್ಲದ ಸಮಾಜ ಸ್ಥಾಪನೆಯೇ ಅವರ ಆದರ್ಶವಾಗಿತ್ತು.

ಜನ್ಮ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ

ಬಸವಣ್ಣನು ಕ್ರಿ.ಶ. 1105ರ ಸುಮಾರಿಗೆ, ಇಂದಿನ ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಸವನಬಾಗೇವಾಡಿ ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಮದಿರಾಜ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಮದಲಾಂಬಿಕೆ ಭಕ್ತಿಶ್ರದ್ಧೆಯುಳ್ಳ ವೀರಶೈವ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬಂದವರಾಗಿದ್ದರು. ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಧಾರ್ಮಿಕತೆ, ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯುಳ್ಳ ಬಾಲಕ ಗುರು ಶಿವದೇವರಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು ಧರ್ಮಚಿಂತನೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಹಿರಿಯಪ್ರದೇಶದ ಕುದಲಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ಅವರು, ಅಲ್ಲಿಯೇ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಿದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಶಿವಭಕ್ತಿಯಾಗಿ, ಲಿಂಗಧಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ದೇವರ ಸೇವೆಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಸ್ಥಾಪನೆ

ಬಸವಣ್ಣನ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆ ಎಂದರೆ – ಅನುಭವ ಮಂಟಪದ ಸ್ಥಾಪನೆ. ಇದು ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಜನಪರ ವೇದಿಕೆ ಆಗಿತ್ತು. ಈ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ, ವರ್ಣ, ಲಿಂಗ ಭೇದವಿಲ್ಲದೇ ಎಲ್ಲಾ ಶರಣರು, ತಾತ್ವಿಕ ಚಿಂತಕರು, ಗ್ರೀಹಸ್ಥರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪವನ್ನು ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದ ಮನ್ನಣೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಎಲ್ಲರ ಮಾತಿಗೆ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದಾಗಿತ್ತು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಜಾತಿಭೇದದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಟ

ಬಸವಣ್ಣನು ತನ್ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಜಾತಿಭೇದ, ಲಿಂಗಭೇದ, ಶ್ರೇಣಿಭೇದದ ವಿರುದ್ಧ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರು. ಅವರು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಲಿಂಗವನ್ನು ಧರಿಸುವ ಮೂಲಕ ದೇವರ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹಕ್ಕು ಇದೆ ಎಂದರು. ಸೂಕ್ತ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಮೂಲ ಮೌಲ್ಯಗಳಾಗಿ ಸಾರಿದರು. ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ ಅಂದರೆ ಶ್ರಮ, ನಿಷ್ಠೆ ಮತ್ತು ಸತ್ಯ. ದೇವರ ಆರಾಧನೆಗೆ ಜನ್ಮ, ಜಾತಿ, ಸ್ಥಾನ, ಧನ ಇವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ಬೋಧಿಸಿದರು.

ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ತತ್ತ್ವ ಚಿಂತನ

ಬಸವಣ್ಣನು ಸುಮಾರು 600ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನದ ನೈತಿಕ ತತ್ತ್ವ, ದೇವರ ಪ್ರೀತಿಯ ರೂಪ, ಶ್ರಮಶೀಲ ಜೀವನದ ಮಹತ್ವ, ನಿರಹಂಕಾರತೆ ಮತ್ತು ಸತ್ಯನಿಷ್ಠೆಯ ಸಂದೇಶಗಳು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರ ವಚನಗಳು ಅರ್ಥವತ್ತಾದ ಶಬ್ದಗಳ ಮೂಲಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಸಾರುತ್ತವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ:

ಕಳಬೇಡ ಕೊಲಬೇಡ

ಹುಸಿಯಾನುಡಿಯಲು ಬೇಡ

ಮುನಿಯಬೇಡ

ಅನ್ಯರಿಗೆ ಅಸಯ್ಯ ಪಡಬೇಡ

ತನ್ನ ಬಣ್ಣಿಸಬೇಡ

ಇದ್ದೀರಾ ಹಳಿಯಲು ಬೇಡ

ಇದೆ ಅಂತರಂಗ ಶುದ್ದಿ

ಇದೆ ಬಹಿರಂಗ ಶುದ್ದಿ

ಇದೆ ನಮ್ಮ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೊಲಿಸುವ ಪರಿ. 

ಲೋಕದ ಡೊಂಕ ನೀವೇಕೆ ತಿದ್ದುವಿರಿ

ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ತನುವ ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ

ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ಮನವ ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ

ನೆರೆಮನೆಯವರ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಅಳುವವರ ಮೆಚ್ಚ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯ ಮಾಡುವರು

ನಾನೇನು ಮಾಡಲಿ ಬಡವನಯ್ಯಾ ?

ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಭ, ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ

ಶಿರವೇ ಹೊನ್ನ ಕಳಶವಯ್ಯ

ಸ್ಥಾವರಕ್ಕಳಿವುಂಟು ಜಂಗಮಕ್ಕಳಿಗಿಲ್ಲ.

ದೇವನೊಬ್ಬ ನಾಮ ಹಲವು

ಪರಮ ಪತಿವ್ರತೆಗೆ ಗಂಡನೊಬ್ಬ

ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆರಗಿಡದೆ ಕಿವಿ ಮೂಗು ಕೊಯ್ಯುವನು

ಹಲವು ದೈವದ ಎಂಜಲ ತಿಂಬವನೆಂಬೆ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ನುಡಿದರೆ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರದಂತಿರಬೇಕು!

ನುಡಿದರೆ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ದೀಪ್ತಿಯಂತಿರಬೇಕು!

ನುಡಿದರೆ ಸ್ಪಟಿಕದ ಶಲಾಕೆಯಂತಿರಬೇಕು !

ನುಡಿದರೆ ಲಿಂಗ ಮೆಚ್ಚಿ ಅಹುದೆನಬೇಕು ?

ನುಡಿಯೊಳಗಾಗಿ ನಡೆಯದಿದ್ದರೆ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೆಂತೊಲಿವನಯ್ಯ ?

ಜ್ಯಾನದ ಬಲದಿಂದ ಅಜ್ಯಾನದ ಕೇಡು

ಜ್ಯೋತಿಯ ಬಲದಿಂದ ತಮಂಧದ ಕೇಡು

ಸತ್ಯದ ಬಲದಿಂದ ಅಸತ್ಯದ ಕೇಡು

ಪುರುಷದ ಬಲದಿಂದ ಅವಲೋಹದ ಕೇಡು

ಕೂಡಲಸಂಗನ ಶರಣರನುಭಾವದಿಂದ

ಎನ್ನ ಭವದ ಕೇಡು ನೋಡಯ್ಯ.

ಹಾವು ತಿಂದವರು ನುಡಿಸಬಹುದು

ಗರ ಹೊಡೆದವರ ನುಡಿಸಬಹುದು

ಸಿರಿ ಗರ ಹೊಡೆದವರ ನುಡಿಸಲು

ಬಾರದು ನೋಡಯ್ಯ

ಬಡತನವೆಂಬ ಮಂತ್ರವಾದಿ ಹೋಗಲು

ಒಡನೆ ನುಡಿವರಯ್ಯ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ .

ಅಭ್ಯಾಸವೆನ್ನ ವರ್ತಿಸಿತ್ತಯ್ಯ, ಭಕ್ತಿ

ಸಾಧ್ಯವಾಗದು , ನಾನೇವೆನಯ್ಯ

ಅನು ನಿಮ್ಮ ಮನ೦ಬೊಗುವನ್ನಕ್ಕ

ಕಾಯಗುಣಂಗಳ ಕಳೆದವರಿಗೆ

ಶರಣೆಂಬೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ .

ಕಂಗಳ ತುಂಬಿದ ಬಳಿಕ ನೋಡಲಿಲ್ಲ

ಕಿವಿಗಳು ತುಂಬಿದ ಬಳಿಕ ಕೇಳಲಿಲ್ಲ

ಕೈಗಳು ತುಂಬಿದ ಬಳಿಕ ಪೂಜಿಸಲಿಲ್ಲ

ಮನ ತುಂಬಿದ ಬಳಿಕ ಪೂಜಿಸಲಿಲ್ಲ

ಮಹಾಂತ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ .

ವಿಷಯವೆಂಬ ಹಸುರನೆನ್ನ ಮುಂದೆ

ತಂದು

ಪಸರಿಸಿದೆಯಯ್ಯ

ಪಶುವೇನ ಬಲ್ಲದು

ಹಸುರೆಂದೆಳಸುವುದು

ವಿಷಯ ರಹಿತನ ಮಾಡಿ ಭಕ್ತಿರಸವ

ದನಿಯ ಮೇಯಿಸಿ

ಸುಬುದ್ಧಿಯೆಂಬುದಕವನ್ನೆರದು ನೋಡಿ

ಸಲಹಯ್ಯ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ಮಾಡಿ ಮಾಡಿ ಕೆಟ್ಟರು ಮನವಿಲ್ಲದೆ

ನೀಡಿ ನೀಡಿ ಕೆಟ್ಟರು ನಿಜವಿಲ್ಲದೆ

ಮಾಡುವ ನೀಡುವ ನಿಜಗುಣವುಳ್ಳಡೆ

ಕೂಡಿಕೊಂಬ ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ನೀ ಹುಟ್ಟಿಸಿದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ , ನೀ ಕೊಂದಲ್ಲಿ

ಸಾಯದೆ

ನೀನಿರಿದಲ್ಲಿ ಇರದೇ ಎನ್ನವಶವೇ ಅಯ್ಯಾ.

ಅಕಟಕಟಾ ಎನ್ನವನೆನ್ನವನೆನ್ನಯ್ಯ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ

ಈ ವಚನವು ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿ ಸಾಕಾಗದು, ಶ್ರಮವೂ ಇರಬೇಕು ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಬಸವಣ್ಣನ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಜನಪರ ನಾಯಕತ್ವ

ಬಸವಣ್ಣನು ಕಲ್ಯಾಣ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಅಧಿಕಾರಿಯಾದರೂ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಶೋಷಣೆಗೆ ಬಳಸದೆ, ಸಮಾಜಸೇವೆಗೆ ಮೀಸಲಿಟ್ಟರು. ಅವರು ರಾಜ್ಯದ (ಧನದ ಖಜಾನಾದಾರಿ) ಆಗಿದ್ದರೂ, ಬಡ ಜನರಿಗಾಗಿ, ಶರಣರಿಗಾಗಿ ಖರ್ಚುಮಾಡುವ ಧೈರ್ಯವಿದ್ದರು. ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರುವ ಭಿನ್ನಮತಗಳ, ಜಾತಿಯುಪದ್ರವದ ವಿರುದ್ಧ ಧೈರ್ಯದಿಂದ ನಿಲ್ಲಿದರು.

ಬಸವಣ್ಣನ ಭಕ್ತಿಯ ಪಥವು ಜನಪ್ರಿಯವಾದರೆಂದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅಡೆತಡೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದಲ್ಲ. ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯ, ಜಾತಿಪ್ರಧಾನರು ಅವರ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಅನೇಕ ಶರಣರು ಹಿಂಸೆಗೊಳಗಾದ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ಇವೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ವಿಲೀನಗೊಂಡು ಕುದಲಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ತಪಸ್ಸುಮಾಡಿ ತತ್ವಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಲೀನರಾದರು.

ಬಸವಣ್ಣನ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಪ್ರಾಸಂಗಿಕತೆ

ಬಸವಣ್ಣನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅವರ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ ಶರಣರ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವೇ ಕನ್ನಡದ ಒಂದು ಅಮೂಲ್ಯ ಗಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೌಲ್ಯಗಳು – ಸಮಾನತೆ, ಶ್ರಮ, ನಿಷ್ಠೆ, ನೈತಿಕತೆ – ಇವುವೆಂದಿಗೂ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸಂದೇಶಗಳಾಗಿ ಉಳಿದಿವೆ. ಇಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಜಾತಿಭೇದ, ಲಿಂಗಭೇದ, ಆರ್ಥಿಕ ಅಸಮಾನತೆ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಿ, ಬಸವಣ್ಣನ ದಾರ್ಶನಿಕತೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿದೆ.