ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣು ಹೊಂದಿರುವ ಶಿವನ ಹೆಸರುಗಳು

ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಶಿವನಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ಹಾಗೂ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ದೇವಾದಿದೇವ, ಮಹಾದೇವ, ಭೋಲೆನಾಥ, ನೀಲಕಂಠ, ಪಾಶುಪತ ಇವೆಲ್ಲಾ ಶಿವನ ನಾನಾ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಅವರು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಿದ್ದು, ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಲಯ ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಲಯವನ್ನು ಅಥವಾ ಸಂಹಾರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶಿವನು ಕೇವಲ ಸಂಹಾರಕನಷ್ಟವಲ್ಲ, ಅವರು ಪುನರುಜ್ಜೀವನದ ಸಂಕೇತ ಕೂಡಾ. ಅವರು ಸಕಲ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ನಿತ್ಯ ಚೈತನ್ಯ, ಪರಮ ಶಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲೆಡೆ ವಿರಾಜಮಾನನಾದ ಪರಮಾತ್ಮ.

ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣು ಹೊಂದಿರುವ ಶಿವನ ಹೆಸರುಗಳು

ಶಿವ

ಮಹಾದೇವ

ಶಂಕರ

ಭೋಲೆನಾಥ

ನೀಲಕಂಠ

ಗಂಗಾಧರ

ಪಾಶುಪತಿ

ವಿಶ್ವನಾಥ

ತ್ರಿಲೋಕೇಶ

ತ್ರಯಂಬಕ

ಶ್ರೀಕಂಠ

ಕಪಾಲಿ

ಚಂದ್ರಶೇಖರ

ರುದ್ರ

ಈಶ್ವರ

ಶೂಲಪಾಣಿ

ತ್ರಿಪುರಾಂತಕ

ಭೈರವ

ನಟರಾಜ

ಧರ್ಮರಾಜ

ಜಟಾಧಾರ

ಭಸ್ಮಾಂಗರಾಗಧಾರಿ

ಕಾಲಭೈರವ

ವಿಘ್ನೇಶ್ವರಪಿತಾ

ವಿರೂಪಾಕ್ಷ

ವೇದೇಶ

ಹರ

ಶೀತಲಾಂಗಧರ

ಚಂದ್ರಮೌಲೀಶ್ವರ

ಸರ್ವೇಶ್ವರ

ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ

ಮೃಡ

ಉಗ್ರ

ಸೋಮೇಶ್ವರ

ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ

ನಂದೀಶ್ವರ

ಪ್ರಳಯಕರ

ಅಂಗಾರಕ

ಕಾಲಹಂತಕ

ಸಧ್ಶಿವ

ಭಕ್ತಪ್ರಿಯ

ಪಂಪಾಪತಿ

ದೇವಾದಿದೇವ

ವೀರಭದ್ರ

ಆತ್ಮಲಿಂಗೇಶ್ವರ

ಭವ

ಶಂಭು

ಹಿರಣ್ಯರೆತಾಃ

ಜಗತ್ಪತಿ

ಲಿಂಗೇಶ್ವರ

ಶಿವನ ರೂಪ ಮಾನವನ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ಮೀರಿದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದದ್ದು. ಜಟಾಧಾರಿಯು, ಕಂಠದಲ್ಲಿ ನಾಕುಳಿಯ ನದಿ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಲಲಾಟದಲ್ಲಿ ತೃತೀಯ ನೇತ್ರವಿರುವವನು, ಮೈಮೇಲೆ ಬೂದಿ ಹಚ್ಚಿದವನು, ನಾಗವನ್ನು ಕೊರಳಿಗೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡವನು, ಕೈಯಲ್ಲಿ ತ್ರಿಶೂಲ ಹಿಡಿದವನು, ತಲೆಗೆ ಚಂದ್ರನನ್ನು ಧರಿಸಿರುವವನು ಮತ್ತು ಆತನ ಮೈಮೇಲೆ ಇರಲಿ ಅಥವಾ ಕಲ್ಲಿನ ಮೂರ್ತಿಯಾಗಲಿ, ಎಲ್ಲ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಆತನು ಭಕ್ತನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಳುವವನು. ಶಿವನು ಕೈಲಾಸಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ವಾಸಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಯೇ ಪಾರ್ವತಿದೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ಕುಟುಂಬಸಹಿತ ಇಡೀ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ನಿರಂತರ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಾ ಇರುತ್ತಾನೆ.

ಶಿವನು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಜೀವಿಯ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿರುವ ಶುದ್ಧ ಬುದ್ಧಿಯ ಪ್ರತೀಕ. ಅವರು ಭಕ್ತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡುವ ದೇವತೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವನು ತನ್ನ ಭಕ್ತರ ಪ್ರೀತಿಗೆ ಲವಲೇಶಮಾತ್ರವೂ ಅಲಕ್ಷ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಸ್ಪಂದಿಸುವ ದಯಾಮಯ ದೇವನಾಗಿ ವರ್ಣಿತನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಭಕ್ತನ ಭಾವವೇ ಅವನಿಗೆ ಮುಖ್ಯ; ಪೂಜೆಯ ವೈಭವ, ವೈದಿಕ ವಿಧಿ ನಿಷ್ಠೆ, ಅಥವಾ ಬಲಿಷ್ಠ ಅಹಂಕಾರ ಅವಶ್ಯವಿಲ್ಲ. ಭೋಲೆನಾಥ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ, ಆತನು ಭಕ್ತನ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ಮುಂದೆ ತಕ್ಷಣವೇ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗುವವನಾಗಿದ್ದಾನೆ.

ಶಿವನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಸಂಕೇತವಾಗಿರುವ ಶಿವಲಿಂಗವು ಆತನ ನಿರಾಕಾರ ರೂಪವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಲಿಂಗದ ಅರ್ಥ ಆಗುಮೆಲಿಯಾದ ಚೈತನ್ಯ, ಸೃಷ್ಟಿಯ ಮೂಲ ತತ್ವ. ಈ ಲಿಂಗವನ್ನೇ ವಿವಿಧ ಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಾಸಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವವು ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥ, ಸೋಮನಾಥ, ಕೇದಾರನಾಥ, ಮಹಾಕಾಲೇಶ್ವರ, ಭೀಮಶಂಕರ, ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರ, ಹಾಗೂ ರಾಮೇಶ್ವರ ಇತ್ಯಾದಿ. ಇವುಗಳನ್ನು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವಭಕ್ತರು ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯೊಂದಿಗೆ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಶಿವನ ದಯೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಶಿವನ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ತಾಂಡವ ನೃತ್ಯವಂತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ನಟರಾಜನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ, ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಲಯ ಈ ಮೂರೂ ಕ್ರಮವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ತಾಂಡವವು ಕೇವಲ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರದರ್ಶನವಲ್ಲ, ಅದು ಪರಮ ತತ್ತ್ವದ ನೃತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅರ್ಥಾತ್, ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೂ ಒಂದು ನಾದ, ಒಂದು ಚೈತನ್ಯ, ಒಂದು ಕಂಪನ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಸುದೀರ್ಘ ತಾತ್ವಿಕ ತತ್ವವನ್ನೇ ತಾಂಡವವು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಶಿವನು ನಾನಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ಹಾಗೂ ಭಕ್ತರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಂದಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಸಮುದ್ರ ಮಥನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾಲಾಹಲ ವಿಷವನ್ನು ಪಾನ ಮಾಡಿ ಕಂಠದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿಕೊಂಡ ಆತನು ನೀಲಕಂಠ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದನು. ದುಷ್ಟರ ಸಂಹಾರಕ್ಕೆ ಶಿವನು ಕೋಪದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಭೈರವನಾಗಿ, ಕಾಲಭೈರವನಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಇತರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆತನು ಶಾಂತ, ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವದ ಪರಮ ಗುರು ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ.

ಶಿವನಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ಉಪವಾಸ ದಿನ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಮಾಸದ ಪುಣ್ಯಕಾಲವಾದ ಮಾಸ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿವರ್ಷದ ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ ಬಹುಪರಿಚಿತ. ಈ ದಿನದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಉಪವಾಸದಿಂದ, ಜಾಗರಣೆಗಳಿಂದ, ಶಿವನ ನಾಮಸ್ಮರಣೆಗಳಿಂದ ಆತನು ಭಕ್ತರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗುವೆನು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ ಶಿವನಿಗೆ ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯಿಂದ ಆರಂಭವಾಗಿ ರಾತ್ರಿಯವರೆಗೂ ವಿಷೇಶ ಅಭಿಷೇಕ, ರುದ್ರಪಠಣ, ಶಿವ ಪುರಾಣ ಪಠಣ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿವಭಕ್ತಿ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಬಲವಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಯುವಜನತೆಯೂ ಶಿವನ ಭಕ್ತಿ, ಅದರ ತಾತ್ವಿಕ ಅರ್ಥವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಂದಾಗಿರುವುದು ಸಂತೋಷದ ವಿಷಯ. ಶಿವನು ಕೇವಲ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಅಲ್ಲ, ಆತನು ಜೀವನದ ಸರಳತೆ, ತ್ಯಾಗ, ಸಹನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನಪಥದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಎಲ್ಲೆಡೆ ಇರುವ ಧ್ವನಿಯ ಮೂಲಕ, ತಂತ್ರದ ಮೂಲಕ, ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನದ ಮೂಲಕ ಶಿವನು ಭಕ್ತರಿಗೆ ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ಶಕ್ತಿಯ ಅರಿವನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಶಿವಭಕ್ತಿ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ ಅಲ್ಲ. ಅದು ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯ, ತತ್ತ್ವದ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಶಿವನ ನಾಮವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸಿದಾಗ ಅದು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಮನದಾಳದಲ್ಲಿ ಚೈತನ್ಯ ಹರಡಿಸುತ್ತದೆ. ಶಿವನು ವಿಶ್ವದ ನಿತ್ಯ ಚೈತನ್ಯ, ಅವನ ಭಕ್ತಿ ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಕರಗಿ ಶುದ್ಧತೆಯ ಹಾದಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹ ಸದಾ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮೇಲೆ ಇರಲಿ.