ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ 50 ಹೆಸರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಿರಿ
ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿರುವ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದದ್ದು ಮಹಾಭಾರತ. ಈ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಹೀರೋ, ಜೀವನದ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೃತಿಯಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ ದೈವಸ್ವರೂಪನಾದವನೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ.
ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಜನ್ಮ ದ್ವಾಪರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಯಾದವ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ಅವನು ಮಾತುರ ನಗರದಲ್ಲಿ ಕಂಸದ ಕಾರಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ದೇವಕಿ ಮತ್ತು ವಸುದೇವ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಕಂಸನು ದೇವಕಿ ಮಗನಿಂದ ತನ್ನ ಮರಣ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭಯದಿಂದ ಆಮಗನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಹೊರಟಿದ್ದ. ಆದರೆ ದೇವರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ವಸುದೇವನು ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣಗೇ ಯಮುನಾನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಅವನನ್ನು ಗೋಕುಲದಲ್ಲಿ ಯಶೋದಾಳ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಎಡವಿದ. ಇಂತಹ ಭಯದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವನು ಅಂತರಾತ್ಮದಲ್ಲಿ ಧೈರ್ಯ, ಪ್ರಜ್ಞೆ, ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿ ತುಂಬಿದವನು.
ಕೃಷ್ಣ – ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದವನು
ಗೋಪಾಲ – ಹಸುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವವನು
ಮುರಾರಿ – ಮೂರಾಸುರನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದವನು
ಮಾಧವ – ಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೇವಿಯ ವರ
ಮುರಳಿ ಮನೋಹರ – ಬಾನನ್ನು ಮರುಳುಗೊಳಿಸುವವನು
ವಾಸುದೇವ – ವಸುದೇವನ ಪುತ್ರ
ಬಾಲಗೋಪಾಲ – ಬಾಲಕರೂಪದ ಕೃಷ್ಣ
ಗೋವಿಂದ – ಹಸುಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವವನು
ನಂದನಂದನ – ನಂದರಾಜನ ಪುತ್ರ
ಯಾದವ – ಯಾದವ ಕುಲದವನು
ಕುಮುದಾಕ್ಷ – ಕಮಲನೇತ್ರನಾದವನು
ದ್ವಾರಕಾನಾಥ – ದ್ವಾರಕಾಪುರದ ಪಾಲಕ
ಪಾರ್ಥಸಾರಥಿ – ಅರ್ಜುನನ ಸಾರಥಿ
ಕೇಶವ – ಸುಂದರ ಕೂದಲಿನವನು
ಜಗನ್ನಾಥ – ಜಗತ್ತಿನ ಅಧಿಪತಿ
ಚಕ್ರಧಾರಿ – ಚಕ್ರ ಹಿಡಿದವನು
ಶ್ರೀನಿವಾಸ – ಲಕ್ಷ್ಮೀನಿವಾಸ
ರಾಧಾಕಾಂತ – ರಾಧೆಯ ಪ್ರಿಯ
ಮಧುರಾಧೀಪ – ಮಧುರೆಯ ಅಧಿಪತಿ
ಅಚ್ಯುತ – ತಪ್ಪು ಮಾಡದವನು
ಅನಂತ – ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದವನು
ಯೋಗೇಶ್ವರ – ಯೋಗದ ಒಡೆಯ
ದಾಮೋದರ – ಬೆನ್ನುಕಟ್ಟಿ ಬಂದವನು
ಹರೀ – ಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೀರಿದವನು
ಶ್ಯಾಮಸುಂದರ – ಕಪ್ಪುಬಣ್ಣದ ಸುಂದರ
ದೇವಕೀನಂದನ – ದೇವಕಿಯ ಮಗ
ರಾಮನಾಥ – ರಾಮನ ಅಧಿಪತಿ
ದಯಾಳು – ದಯೆಯ ಅಕ್ಕರೆ
ಮಹಾಯೋಗಿ – ತಪಸ್ಸಿನ ಪ್ರತೀಕ
ಅಮೃತವರ್ಷಣ – ಅಮೃತದವನು
ವಿಶ್ವಮೂರ್ತಿ – ಜಗತ್ತಿನ ರೂಪ
ಪ್ರಭು – ಒಡೆಯ
ಸತ್ಯವಾಚನ – ಸತ್ಯ ಹೇಳುವವನು
ನೀಲಮೇಘಶ್ಯಾಮ – ನೀಲಿ ಮೋಡದಂತೆ ಬಣ್ಣ
ಅವನಿಸುತ – ಭಕ್ತನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವವನು
ಭಗವಾನ್ – ದೇವ
ಲೀಲಾಮಾಯೀ – ಲೀಲಾಪರ
ಚರಣಾಶ್ರಿತ – ಅವನ ಪಾದಾರವಿಂದ ಶರಣು
ವಿಠ್ಠಲ – ಪಾಂಡುರಂಗ
ಚತುರ್ಭುಜ – ನಾಲ್ಕು ಭುಜವಿರುವವನು
ವೃಷ್ಣಿವಂಶಜ – ವೃಷ್ಣಿ ವಂಶದವನು
ಗೋಕುಲನಂದನ – ಗೋಕುಲದ ಆನಂದದ ಮೂಲ
ಯಶೋದಾನಂದನ – ಯಶೋದೆಯ ಮಗ
ಮಕಹಂದ – ಮಕರ ಸಂಕ್ರಮಣದ ಹಬ್ಬದ ದೇವರು
ಕಮಲನಾಭ – ಕಮಲದಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸಿದವನು
ನಾರಾಯಣ – ವಿಶ್ವನಾಥ
ಮೂಕನಾಯಕ – ಮಾತಿಲ್ಲದವರ ರಕ್ಷಕ
ವೀರಕೃಷ್ಣ – ಶೂರವೀರನಾದ ಕೃಷ್ಣ
ಅನಿರುದ್ಧ – ತಡೆಯಲಾಗದವನು
ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಪರಮಾತ್ಮಾ – ಪರಮಾತ್ಮ ರೂಪ
ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಬಾಲ್ಯ ಜೀವನ ಅತ್ಯಂತ ರೋಚಕವಾಗಿದೆ. ಅವನು ಬಾಳಿದ ಗೋಕುಲ, ನಂದಗೋಕುಲ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮುದ್ದಾದ ಕೃತ್ಯಗಳಿಂದ ಎಲ್ಲರ ಮನ ಗೆದ್ದ. ವತ್ಸಾಸುರ, ಬಕಾಸುರ, ಪುತನಾ ಮುಂತಾದ ದೈತ್ಯರನ್ನು ಕೊಂದ ಕಹಾನಿಗಳು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತವೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅವನು ಬೃಹದ್ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ. ಗೋವರ್ಧನ ಪರ್ವತವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರನ್ನು ಇಂದ್ರನ ಆರ್ಭಟದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದ ಕಥೆ ದೇವತ್ವದ ಸಾಕ್ಷ್ಯ.
ರಾಧೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೃಷ್ಣನ ಸಂಬಂಧ ಭಕ್ತಿಯ ಪರಮ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ರಾಧಾ-ಕೃಷ್ಣರ ಪ್ರೇಮ ಕೇವಲ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರೇಮವಲ್ಲ ಅದು ಆತ್ಮದ ಪ್ರೀತಿ, ಪರಮಾತ್ಮನೊಂದಿಗೆ ಆತ್ಮನ ಒಡನಾಟ. ಈ ಪ್ರೇಮವನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಾವದಿಂದ ಭಕ್ತರು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ, ನೃತ್ಯಗಾನಗಳಿಂದ ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಜ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಲೀಲೆಗಳು ಕಾವ್ಯ, ನೃತ್ಯ, ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಜೀವಂತವಾಗಿವೆ.
ಕೃಷ್ಣನು ಕೇವಲ ಗೋಪಾಳಕನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅವನು ರಾಜಕೀಯ ತಂತ್ರಜ್ಞನೂ ಹೌದು. ಮಹಾಭಾರತದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ಮತ್ತು ಕೌರವರ ನಡುವೆ ಮಧ್ಯಸ್ಥನಾಗಿ ನಿಂತು ಧರ್ಮದ ಪರ ಬದಿಯಾಗಿದ್ದ. ಅವನು ಪಾಂಡವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ. ಅರವತ್ತೆರಡು ಸಾವಿರದ ದ್ವಾರಕಾನಗರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ರಾಜನೂ ಕೂಡ.
ಶ್ರೀಮದ್‌ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಎಂಬ ಉಪದೇಶವಷ್ಟೇ ಕೃಷ್ಣನ ದೈವತ್ವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಗೀತೆ 18 ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲಿ 700 ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದು ಕೇವಲ ಯುದ್ಧದ ಪಾಠವಲ್ಲ, ಜೀವನದ ಬೋಧನೆಯಾಗಿಯೂ ಸಹ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ಮಣ್ಯೇವಾಧಿಕಾರಸ್ತೇ ಮಾಫಲೇಷು ಕದಾಚನ ಎಂಬ ಶ್ಲೋಕ ಮಾನವ ಜನ್ಮದ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಯಮೇಲೆ ನಿಷ್ಠೆ ಇರಲಿ, ಫಲದ ಆಸೆ ಇಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡು ಎಂಬ ಈ ಬೋಧನೆ ನಮ್ಮ ಪ್ರತಿದಿನದ ಜೀವನಕ್ಕೂ ಉಪಯುಕ್ತ.
ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ಜೀವನದಿಂದ, ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೂಲಕ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಉತ್ತಮ ಬದುಕಿನ ಮಾದರಿಯನ್ನೇ ತೋರಿಸಿದನು. ಅವನ ಮಾತುಗಳು, ನಡವಳಿಕೆ, ಲೀಲೆಗಳು ಸರ್ವ ಕಾಲಿಕವಾಗಿವೆ. ಅವನು ಸಂತ, ಯೋಧ, ಧರ್ಮಪಾಲಕ, ಮಿತ್ರ, ತಾತ್ವಿಕ, ರಾಜ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಅವನನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಅವತಾರ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ದಾರಿ ತೋರುತ್ತದೆ. ಅವನ ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನರಾದವರು ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಸಂಯುಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕೃಷ್ಣನ ಹೆಸರು ಜಪಿಸುವುದರಿಂದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಶಾಂತಿ, ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಅನುಭವ ದೊರಕುತ್ತದೆ. ಕೃಷ್ಣನ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಹಬ್ಬಗಳಾದ ಜಾನ್ಮಾಷ್ಟಮಿ, ರಾಸಲೀಲೆ, ಗೋಕುಲಾಷ್ಟಮಿಗಳು ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಬಹುಮುಖ್ಯ.
ಈಗಲೂ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಉಲ್ಲೇಖ ಕೇವಲ ಪುರಾಣದ ಭಾಗವಲ್ಲ ಅವನು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸದಾ ಜೀವಂತನಾಗಿರುವ ಆತ್ಮಸಹಾಯಕರಂತೆ. ಯುದ್ಧಾಭ್ಯಾಸ, ನೈತಿಕತೆ, ಸಂಬಂಧಗಳು, ಜೀವನದ ಗುರಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನದಿಂದ ಕಲಿಯಬಹುದು.
ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ನಮಗೆ ಹೇಳುವ ಸಂದೇಶ ಏನೆಂದರೆ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಪಥದಿಂದ ಸರಿದಾರಿಯಾಗಿ ಸಾಗಬೇಕು, ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಓಲೈಸಬೇಕು, ಎಲ್ಲರಲ್ಲಿಯೂ ದೇವರ ರೂಪವಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಹೊಂದಬೇಕು. ಅಂತಹ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಜೀವನದ ಮಾದರಿ ಯಾರು ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ ಉತ್ತರ ಮಾತ್ರ ಒಂದು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ.